Vụ phát tán bụi từ sân bay Long Thành: "Không được biện bạch"
(Dân trí) - Lần thứ hai, công trình sân bay Long Thành để bụi phát tán. Chuyên gia nói chủ đầu tư không được biện bạch và phải chịu trách nhiệm vì những ảnh hưởng này.
Một tháng sau Tết, các khu dân cư, đường cao tốc cách công trường Cảng hàng không quốc tế Long Thành gần chục kilomet một lần nữa hứng chịu những trận "bão bụi" đỏ au.
Đây là lần thứ hai cuộc sống họ bị đảo lộn. Sức khỏe thể chất lẫn tinh thần nhiều thế hệ gia đình từ trẻ nhỏ, đến người cao tuổi bị đe dọa nghiêm trọng, an toàn giao thông đường cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây không đảm bảo.
Người dân lo tổn hại phổi vì hít bụi đỏ từ dự án Sân bay Long Thành (Video: Vũ Thịnh).
Những cơn lốc đặc quánh bụi
Anh Lê Văn Khánh (TP Biên Hòa, Đồng Nai), tài xế xe tải chuyên chạy tuyến TPHCM - Bình Thuận, nói bụi đỏ từ công trường sân bay bắt đầu xuất hiện vào đầu tháng 3. Khi gió lớn, bụi bao phủ dày đặc và mù mịt hơn. Nhiều ngày liên tiếp, bụi phủ kín tuyến cao tốc khiến cánh tài xế bị khuất tầm nhìn.
Những ngôi nhà ở xã Bình Sơn (huyện Long Thành, Đồng Nai), gần khu vực thi công sân bay Long Thành luôn trong tình trạng cửa đóng then cài để tránh bụi.
Trường tiểu học Bình Sơn (xã Bình Sơn, huyện Long Thành) cũng là nơi hứng chịu ảnh hưởng của bụi đỏ nặng nề. Ông Nguyễn Văn Kế (bảo vệ trường tiểu học Bình Sơn), cho biết, dù các phòng học thường xuyên lau chùi, dọn dẹp nhưng vài ngày bụi sẽ bám đầy phòng. Nhiều phòng bị nặng quá khiến ban giám hiệu phải chuyển học sinh qua phòng khác.
Bụi bao phủ khu vực cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây, đoạn qua khu vực xã Bình Sơn, huyện Long Thành những ngày qua (Ảnh: Phước Tuần).
Mùa khô năm 2023, khi thi công san nền sân bay Long Thành, dự án cũng gây phát tán bụi ảnh hưởng nhiều huyện, thành phố của Đồng Nai. Cơ quan chức năng xác nhận bụi bay xa hơn 10km, ảnh hưởng không chỉ huyện Long Thành mà cả huyện Nhơn Trạch và TP Biên Hòa.
Sau khi vào cuộc kiểm tra, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xử phạt chủ đầu tư ACV 270 triệu đồng vì thực hiện không đầy đủ các nội dung theo quyết định phê duyệt kết quả thẩm định đánh giá tác động môi trường của dự án. Năm nay, tình trạng này lại tiếp tục.
Chủ đầu tư thiếu nghiêm túc, tiết kiệm tiền
Trao đổi với phóng viên Dân trí, TS Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, cho biết hồ sơ đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của mỗi dự án đã quy định rất rõ những vấn đề ảnh hưởng đến môi trường. ĐTM này sẽ bao gồm các vấn đề chi tiết về nước thải, khí thải, bụi, tiếng ồn… và những giải pháp giảm thiểu ô nhiễm mà chủ đầu tư có trách nhiệm phải tuân thủ.
Đối với dự án sân bay quốc tế Long Thành, giảm phát tán bụi là một trong những nội dung quan trọng trong ĐTM. Các giải pháp phun nước là bắt buộc và được quy định cụ thể về vị trí, khối lượng, tần suất phun… trong ĐTM được duyệt.
Theo TS Tùng, vấn đề sân bay Long Thành để phát tán bụi lần trước đã được Thanh tra Bộ Tài Nguyên và Môi trường chỉ ra, yêu cầu chủ đầu tư và các đơn vị phải tuân thủ và có biện pháp khắc phục.
"Thủ tướng cũng đã tuyên bố, không có chuyện phát triển trước dọn dẹp sau. Anh xây dựng làm bụi mù mịt như thế không phải lần đầu, đây đã là lần thứ hai thì tôi cho rằng các đơn vị đã chưa nghiêm túc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, quá tiết kiệm chi phí", TS Hoàng Dương Tùng nhận định.
Nếu là công trình khác, theo quy định phải dừng thi công cho đến khi có biện pháp khắc phục tác động môi trường
Là công trình trọng điểm quốc gia, Cảng hàng không quốc tế Long Thành được xác định phải tăng tốc thi công, tập trung hoàn thiện để đưa vào khai thác trong 6 tháng đầu năm 2026. Cột mốc này đặt ra áp lực rất lớn về mặt tiến độ cho chủ đầu tư và các nhà thầu, đồng nghĩa các đơn vị phải tăng ca, kíp để theo kịp mục tiêu chung.
Tuy nhiên, TS Tùng cho rằng tiến độ cấp bách không thể là cái cớ để chủ đầu tư và các đơn vị thiếu nghiêm túc khi thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường như đã cam kết.
"Nếu là công trình khác, theo quy định phải dừng thi công cho đến khi có biện pháp khắc phục. Còn với dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, đây là công trình trọng điểm quốc gia nên có lẽ người làm dự án đã có sự coi thường", ông Tùng thẳng thắn và cho rằng chủ đầu tư và các đơn vị đã chưa tính toán đến việc nâng cao các biện pháp bảo vệ môi trường trong bối cảnh tăng tốc về mặt tiến độ.
Trường tiểu học Bình Sơn, xã Bình Sơn, huyện Long Thành hứng chịu ảnh hưởng của bụi đỏ nặng nề (Ảnh: Phước Tuần).
Vị chuyên gia cũng cho rằng việc tuân thủ luật, các quy định về bảo vệ môi trường khi làm dự án là bắt buộc, chủ đầu tư không thể đổ lỗi cho lý do nào khác. Trong trường hợp dự án tăng tốc tiến độ xây dựng, các biện pháp môi trường cũng nâng cao theo tương ứng…
"Trước đó, nhà thầu dùng từng này nước thì khi đẩy tiến độ, lượng nước phun tưới cũng phải tăng lên cho đồng bộ. Và điều này phải được tính toán trước khi các đơn vị tăng tốc thi công", TS Hoàng Dương Tùng dẫn ví dụ.
Còn việc khối lượng nước phun có đủ giảm thiểu bụi hay không, các biện pháp đi kèm như thế nào đã được tính toán rất cụ thể trong báo cáo ĐTM.
"Chúng ta không được biện bạch vì nước không đủ. Tôi muốn nhấn mạnh là vấn đề kiểm soát bụi dự án đã được tính toán chi tiết bằng rất nhiều biện pháp khác, ngoài phun nước", nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường nói thêm.
Với việc để xảy ra những tác động tiêu cực đến cuộc sống người dân xung quanh dự án suốt thời gian qua, TS Hoàng Dương Tùng cũng cho rằng chủ đầu tư phải bị phạt và có trách nhiệm đền bù những ảnh hưởng, thiệt hại gây ra cho người dân xung quanh.
Ô nhiễm bụi vượt quy chuẩn
Sau phản ánh của người dân và báo chí, đoàn kiểm tra của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai đã lập tức tổ chức kiểm tra công trường. Sở này kết luận bụi đỏ ở công trường sân bay phát tán do ACV thực hiện tưới nước không đầy đủ như nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Đơn vị này cũng chưa thực hiện đầy đủ các nội dung khác mà Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường yêu cầu như xe vận chuyển chỉ được chạy trên đường công vụ để không phát sinh cát, bụi; chống bụi bằng phun polime...
Ngoài ra, đối với khu tập kết đất thừa 722ha, dự án chưa hoàn thành trồng cỏ bảo vệ mái taluy để giảm thiểu tác động môi trường theo hồ sơ đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã được duyệt.
Đã là lần thứ hai để bụi phát tán thì chỉ có thể do các đơn vị đã chưa nghiêm túc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, quá tiết kiệm chi phí
Kết quả quan trắc môi trường không khí định kỳ khu vực xây dựng sân bay Long Thành trong mùa khô cho thấy ô nhiễm bụi vượt quy chuẩn quy định 1,24-2,98 lần. Đánh giá được nêu trong báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm, các yêu cầu về bảo vệ môi trường của chủ đầu tư dự án sân bay Long Thành giai đoạn 1 của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai.
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai cho biết trước đó, đơn vị đã công khai chỉ số chất lượng không khí xung quanh, cảnh báo đến ACV. Đơn vị cũng yêu cầu chủ đầu tư thực hiện các biện pháp khắc phục ô nhiễm bụi từ hoạt động thi công của dự án.
Tuy nhiên, đến nay chất lượng không khí vẫn không cải thiện, hoạt động thi công xây dựng dự án vẫn làm phát tán bụi ra môi trường xung quanh.
Cảng hàng không quốc tế Long Thành (tỉnh Đồng Nai) là dự án trọng điểm quốc gia với quy mô vốn khoảng 5 tỷ USD (khoảng 110.000 tỷ đồng). Đây sẽ là sân bay lớn nhất Việt Nam trong tương lai với diện tích 5.364ha và công suất phục vụ lên đến 100 triệu hành khách/năm.
Dự án được chia thành 3 giai đoạn xây dựng: Giai đoạn 1 (2021-2025); giai đoạn 2 (2025-2030); giai đoạn 3 (2035-2040). Chính phủ đặt mục tiêu chuyến bay đầu tiên cất cánh từ sân bay Long Thành vào năm 2026.
